Çocuklarımızı nasıl sorgulayan, eleştirel düşünmeyi öğrenen ve kendi fikirlerini inşa eden bireyler olarak yetiştirebiliriz? 

1. Güvenli Alanlar Oluşturmak

Bir çocuk, ancak yargılanmayacağını bildiği yerde soru sorabilir. Aile içinde, okulda, danışma odasında çocukların “neden?” sorusunu utanmadan sorabileceği bir atmosfer yaratmak en büyük adımdır. “Bu doğru ama neden?” ya da “Peki ya başka bir yol olabilir mi?” gibi düşünceyi açan sorularla onların zihinlerini yargılamadan keşfetmeye davet edebiliriz. Çocukların fikirlerinin saygı ile karşılandığı bir ortam, onların özgüven kazanmalarına ve fikirlerini sorgularken kendilerini güvende hissetmelerine olanak tanır.

2. Sorulara Soruyla Cevap Vermek: Sokratik Yöntem

Bu yöntem, bir kişinin düşüncelerini daha derinlemesine keşfetmesi için sürekli olarak sorular sormayı temel alır. Amaç, doğru cevaba ulaşmak değil, düşünceyi genişletmek ve daha çok soru sorarak doğruya ulaşma yolunda bir zihin haritası oluşturmaktır.

Bazı sorular vardır ki cevabı vermek yerine birlikte düşünmek gerekir. “Adalet nedir?” diye soran bir çocuğa doğrudan tanım vermek yerine, “Sence adaletli davranıldığında insanlar nasıl hisseder?” demek, o çocuğun düşünsel yolculuğunu başlatır. Protestoların, boykotların neden yapıldığını anlatırken; sadece olayları değil, değerleri de konuşmalıyız: Haksızlık nedir? Hak aramak neden önemlidir? Bir şey yanlışsa karşı çıkmak neden değerlidir? gibi sorularla onların düşüncelerini daha derinlemesine analiz etmeye teşvik edebiliriz. Böylece sokratik düşünme gençlerin olaylara sadece yüzeysel değil, derinlemesine bakmalarını sağlar.

3. Farklı Bakış Açılarına Açık Olmak

Dünya sadece siyah ve beyazlardan oluşmaz. Çocuklarımıza olayların çok yönlü doğasını, farklı insanların farklı gerçeklikleri olduğunu göstermek, empati ve anlayış kapılarını açar. Haberleri birlikte izlemek, ardından “Bu haberi başka bir ülkede biri izleseydi ne düşünürdü?” gibi sorularla global düşünmeyi başlatabiliriz. Onlara farklı kültürleri, farklı sosyal sınıfları, farklı yaşam tarzlarını gözlemleme fırsatı sundukça, sadece farklılıkları anlamakla kalmazlar, aynı zamanda toplumsal sorunlara dair daha derinlemesine düşünmeye başlarlar.

4. Gerçek Yaşamdan Deneyimler Sunmak

Gençleri demokratik süreçlerle tanıştırmak için seçim zamanı sandığa götürmek, bir protestoyu izlemek ya da bir imza kampanyasına destek vermek, onlara fikirlerini ifade etmenin yollarını gösterir. Kimi zaman sessiz bir yürüyüş, kimi zaman sembolik bir kırmızı kurdele; her bir eylem, onlara “Senin düşüncen kıymetli” mesajını verir. Çocuklara sokakta, okulda, toplumda veya kitaplarda farklı insanlarla etkileşime girmeleri için fırsatlar tanımak, onların dünyayı daha kapsamlı bir şekilde sorgulamaları adına önemli bir adımdır. Ayrıca, medya aracılığıyla veya okudukları kitaplarla çeşitliliği ve farklı bakış açılarını görmeleri, onları daha empatik ve eleştirel düşünen bireyler olarak yetiştirecektir.

5. Duygulara Alan Açmak

Eleştirel düşünme sadece entelektüel bir faaliyet değildir; aynı zamanda duygusal bir süreçtir. Gençler özellikle bu dönemde öfke, korku, kafa karışıklığı gibi yoğun duygular yaşayabilir. Bu duyguları bastırmak yerine, onları adlandırmayı ve dönüştürmeyi öğretmeliyiz. “Bu konuda ne hissediyorsun?” sorusu, onları düşünmeye davet ederken duygularının da önemsendiğini gösterir. "Bu konuyu anlamak zor olabilir, ancak bu konuda zamanla daha fazla bilgi edinmek sana yardımcı olabilir." gibi ifadeler, onların duygusal olarak da hazırlıklı olmalarını sağlar.

Geleceğin Eylemcileri Bugünün Meraklı Çocuklarıdır

Bugünün “neden?” diyen çocuğu, yarının adalet arayışında olan lideri olabilir. Yeter ki bizler, onların bu merakını bastırmak yerine büyütelim. Sadece bilgiyle değil, vicdanla da donanmış bireyler yetiştirelim. Çünkü bir toplumun vicdanı, en çok çocukların sorularında ve gençlerin cesaretinde saklıdır.